Samenwerken als zelfstandigen met elkaar is vaak de fiscaal meest voordelige oplossing. Maar er kunnen goede redenen zijn om in dienst te treden van je eigen coöperatie:
- Omdat er veel onderlinge afstemming nodig is, bijvoorbeeld over roosters
- Wanneer het goed is als er één duidelijke leidinggevende is
- Wanneer je de betrokken mensen ook bij ziekte en vakantie wil doorbetalen
- Wanneer zelfstandig ondernemerschap met al z’n regels en voorwaarden niet haalbaar of handig is.
Werknemerscoöperatie
Als een groep mensen samenwerkt vanuit een coöperatie waar ze zelf in dienst zijn dan spreken we van een werknemerscoöperatie. Het geld dat de coöperatie verdient wordt eerst besteed aan kosten en salarissen en wat er overblijft kan uitgekeerd worden als winst aan de medewerkers. Medewerkers beslissen samen over het beleid en stellen de coördinator, manager of directeur aan.
Zelf de kaders voor je werk inrichten
Een werknemerscoöperatie bestaat uit leden die tevens werknemer worden van de coöperatie. Ieder lid heeft gelijke zeggenschap in de werknemerscoöperatie en alle leden samen zijn de werkgever. De leden hebben dus gezamenlijk het werkgeversgezag ten opzichte van de individuele leden-werknemers. In die zin is een werknemerscoöperatie ook wel te beschouwen als een zelfsturend team. Zo kan een werknemerscoöperatie naar eigen voorkeur en inzicht de onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring organiseren, samen werkzaamheden/projecten evalueren, gezamenlijk besluiten maken over de inkoop van scholing, overleggen over werktijden en roosters, en onderlinge afspraken maken over vervanging bij ziekte.
Bestuur en democratie
De algemene ledenvergadering kiest het bestuur van de werknemerscoöperatie. Het bestuur is verantwoordelijk voor de dagelijkse bedrijfsvoering. Het bestuur vertegenwoordigt de werknemerscoöperatie dus als bedrijf (extern) en als werkgever (intern). Daarbij moet het bestuur zich houden aan de doelomschrijving van de werknemerscoöperatie in de statuten. Om het democratische gehalte binnen een werknemerscoöperatie hoog te houden is het verstandig dat de leden afspraken maken over roulatie van het bestuur.
Salaris en winst
De cooperatie betaalt salaris aan de werknemers. In veel gevallen vormen de salarissen het grootste deel van de kosten. Als de groep goed samenwerkt en voldoende opdrachten binnen haalt, kan het zijn dat er ook winst ontstaat. De algemene ledenvergadering besluit over de winstuitkering.
Het kan echter ook zijn dat er verlies optreedt. Iedere coöperatie, en dus ook een werknemerscoöperatie, heeft de mogelijkheid bij oprichting de aansprakelijkheid van haar leden voor een tekort in het vermogen van de coöperatie uit te sluiten. De coöperatie zal in dat geval de toevoeging U.A. in haar naamgeving moeten opnemen. Uitsluiting van de aansprakelijkheid beschermt het privé vermogen van de werknemers en levert daarmee een belangrijke veiligheidsklep op voor de werknemers.
Werknemer en werkgever tegelijk
Door de ‘dubbelrol’ van werknemer en werkgever is de betrokkenheid van de leden groot en beleven zij hun werknemerschap als mede-eigenaarschap. Dit maakt de werknemerscoöperatie geschikt voor ondernemende personen die graag samenwerken. Ook is de werknemerscoöperatie geschikt voor een samenwerking van (ex-)zelfstandigen die door de Wet DBA niet langer verzekerd zijn van hun opdrachten.
Juridisch gezien blijft de verhouding tussen werknemerscoöperatie en de werknemers er één die beheerst wordt door het arbeidsrecht. De ledenovereenkomst tussen coöperatie en lid is dus de arbeidsovereenkomst. Dat heeft gevolgen voor de verplichtingen die de werknemerscoöperatie met de leden aangaat, zoals de loondoorbetalingsverplichting bij ziekte en ontslag. Afhankelijk van de branche waarin de werknemerscoöperatie opereert, kan een algemeen verbindend verklaarde cao van invloed zijn op de arbeidsvoorwaarden. Eindigt de arbeidsovereenkomst dan eindigt ook het lidmaatschap.
Samen besluiten nemen
Voor het goed functioneren van een werknemerscoöperatie op langere termijn is het belangrijk dat alle leden het eens zijn en blijven met de wijze van besluitvorming zoals die in de statuten wordt verankerd. Vaak vindt besluitvorming plaats bij meerderheid van stemmen, maar binnen een werknemerscoöperatie kan het verstandig zijn een andere maatstaf aan te leggen. Bijvoorbeeld besluitvorming bij consent op basis van het sociocratische besluitvormingsmodel waarin is geborgd dat ieder besluit in voldoende mate gesteund door alle werknemers.
Naar eigen inzicht van de werknemerscoöperatie kunnen ook reglementen worden gesloten over de frequentie van ledenvergaderingen als deze vaker plaatsvinden dan het wettelijke minimum van één keer per jaar, over arbeidsvoorwaarden en/of over de bevoegdheidsverdeling tussen bestuur en algemene ledenvergadering.
Een compleet pakket met alles wat je nodig hebt
De Coöperatie expert heeft diverse werknemerscoöperaties opgericht, waaronder Schoongewoon, een schoonmaakcoöperatie, inclusief de bovenliggende organisatie gewoon doen. Zij waren op 22 februari 2015 te zien in Tegenlicht.
We hebben hiervoor een helder traject waarbij we jullie voorlichten over alle aspecten van een werknemerscoöperatie en ook ondersteuning kunnen bieden op arbeidsrechtelijke zaken, zoals de overeenkomst tussen de coöperatie en de leden. Ons pakket bevat:
- Een oprichtingsgesprek met een van onze adviseurs waarin wordt ingegaan op jullie specifieke situatie en met name de bestuurlijke aspecten.
- Goed leesbare statuten, in moderne taal, waarbij ten opzichte van een standaard coöperatie de link wordt gelegd het het werknemerschap.
- Oprichting van jullie coöperatie bij de notaris.
De kosten voor dit pakket bedragen 1650 euro excl. BTW plus de kosten voor een apart arbeidsrechtelijk consult met onze juriste Petra Kroon, om met jullie te checken of de werkgever-werknemer relatie ook goed is ingericht, en om bijvoorbeeld te kijken naar cao-aspecten. Petra stuurt jullie daarvoor een handige checklist.
