De bewoners zijn de leden
Er is veel varieteit in de zorgcoöperaties die er nu zijn, maar het centrale gegeven is dat de bewoners de leden van de coöperatie zijn, en het daarmee ook voor het zeggen hebben. Dit in tegenstelling tot coöperaties van zorgverleners, die juist aan de aanbodkant zitten. Vaak betalen de bewoners een beperkte contributie van circa 10 euro per maand, en daarnaast voor specifieke activiteiten.
De zeggenschap van de bewoners zorgt voor draagvlak, maar kan soms ook botsen met de ambities van initatiefnemers, of met de kaders die vanuit zorgverzekeraars of gemeenten worden gesteld. Een actief bestuur dat deze tegenstellingen overbrugt is dan essentieel.
Begin van een ontwikkeling
Veel coöperaties richten zich op lichte zorg zoals het gezelschap houden van een oudere met dementie, bewegen voor ouderen, dagbesteding onder begeleiding van vrijwilligers, etc. Hoe meer faciliteiten, zoals een zorgcoördinator, zorgwoningen en samenwerking met professionals voor zwaardere zorg, hoe meer zorg een coöperatie of andere organisatie kan regelen voor de leden. De activiteiten breiden zich meestal uit in de tijd.
Het aantal zorgcoöperaties in Nederland is tot nu toe nog beperkt, maar er is wel duidelijk aandacht voor. Aades-Actiz telde in 2014 zo’n 100 burgerinitiatieven, waarvan 42 zich hadden georganiseerd in een coöperatie. Zes coöperaties in Brabant hebben zich inmiddels verenigd in het Platform Zorgcoöperatie Ontwikkelingen. Behalve Hoogeloon zijn ook Elsendorp, Helenaveen, Heusden, Laarbeek en Mariahout daar onderdeel van. Modellen voor dit soort coöperaties zijn nog in ontwikkeling, er is op dit moment ook nog een grote varieteit in activiteiten. Bij de ene coöperatie is het bedrijfsmatige karakter meer aanwezig dan bij de andere.
Financiering en Right to Challenge
Naast de contributies van de leden kunnen de zorgcoöperaties ook afspraken maken met de gemeenten om aan extra financiering te komen. Dit ligt echter lastig, want voor WMO gelden zijn strakke richtlijnen opgesteld door de rijksoverheid. Wellicht dat op termijn de zorgcoöperaties gebruik gaan maken van het zogenaamde Right to Challenge, waarbij groepen burgers taken van de gemeente over kunnen nemen. Overleg met zorgverzekeraars zou ook een optie zijn, maar dit is lastig omdat in tegenstelling tot één gemeente per locatie, er diverse grote zorgverzekeraars zijn.
Structuur volgt activiteit
Bij de formalisatie van de coöperatie is het belangrijk dat eerst gekeken wordt wat de primaire activiteit is van de coöperatie, hoe de geldstromen lopen en waar de belangrijke besluiten over moeten worden genomen. Pas dan is het mogelijk om goede statuten te maken, die de activiteiten ondersteunen.
Een compleet pakket met alles wat je nodig hebt
Het oprichten van een zorgcoöperatie is een heel proces. Het gaat om commitment van de betrokkenen, de juiste facilitering door bijvoorbeeld de gemeente, en de medewerking van bijvoorbeeld zorgverzekeraars. De Coöperatie expert heeft hiervoor een speciaal adviestraject wat vrij snel doorlopen kan worden.
