In de sociocratie kun je de voordelen van een heldere hiërarchie in de uitvoering behouden en draag voor belangrijke beslissingen vergroten met consent besluitvorming. De structuur waarbinnen we functioneren heeft grote invloed op de manier waarop we samenwerken. Daarom zijn goede statuten belangrijk en ook spelregels en vaardigheden voor organisatie- en besluitvorming.
Democratie en Consent
Democratie betekend voor veel mensen dat de meerderheid besluit wat we gaan doen. De minderheid krijgt niet haar zin. Dat is niet zo erg als dit steeds een andere groep is, maar als steeds dezelfde mensen aan het kortste eind trekken, gaan ze zich terugtrekken of verzetten en ontstaat er teleurstelling, spanning en frustratie bij alle partijen. Bovendien benut je niet het potentieel van alle leden, die verschillende kennis, ervaring en ideeën kunnen inbrengen. Omdat gelijkwaardigheid voor veel coöperaties belangrijk is, biedt het op sociocratische wijze organiseren van de besluitvorming en het consentbeginsel een uitkomst.
Consent besluitvorming zorgt er voor dat je de verschillende kwaliteiten optimaal benut. Het stimuleert creativiteit en wendbaarheid omdat het ruimte geeft aan verschillende belangen, zonder één partij meer macht te geven. Consent betekend “geen zwaarwegend (beargumenteerd) bezwaar”. Ik kan jou ruimte geven om te doen wat voor jou belangrijk is zonder dat het is wat ik wil, omdat ik er ook geen zwaarwegend bezwaar tegen heb.
Sociocratie als samenwerkingsvorm
Sociocratie is een methode om samenwerking vorm te geven waarin Consent de basis is. Je organiseert het werk in kringen met een gemeenschappelijk doel en die kringen besluiten zo veel zoveel mogelijk zelf. De kringen zijn met minstens twee vertegenwoordigers aan elkaar verbonden in een coördinerende kring, die je management of bestuur kunt noemen. Alle afspraken die consequenties hebben voor meerdere mensen en die voor langere tijd gelden, maak je met consent. Ook de verdeling van taken en rollen.
De structuur van kringen met een eigen mandaat blijkt heel geschikt voor coöperaties met veel leden, zoals coöperaties voor het samen opwekken van energie, werknemerscoöperaties, woongroepen, sociaal-maatschappelijke wijkcoöperaties, gebiedscoöperaties, beheer- en investeringscoöperaties.
Sociocratie en consent in een coöperatie
Een coöperatie is een rechtsvorm waarin je iedereen die betrokken is gemakkelijk lid kunt maken en ook een formele stem kunt geven in de besluitvorming. Ook door het gezamenlijke eigenaarschap vergroot je betrokkenheid. Maar het werken in een coöperatie hoeft niet automatisch gelijkwaardigheid te geven in informatiepositie, referentiekader, ervaring en mandaat.
Kleine coöperaties verdelen het werk makkelijker en meer duurzaam met besluitvorming op basis van Consent. Grote coöperaties vergroten de betrokkenheid van hun leden met de kringstructuur van sociocratie.
De spelregels van sociocratie en consent kunnen worden vastgelegd in de statuten. Consent bevordert het geven en nemen van verantwoordelijkheid en initiatief. Sociocratie als verfijning van democratie stelt door uitwisseling van argumenten, belangen en inzichten, de ontwikkeling van leden en het gezamenlijke doel centraal.
De vijf elementen van sociocratie
In het kort bestaat de sociocratie uit de volgende vijf elementen:
Consent: Alle besluiten die meerdere mensen aangaan en voor een langere periode gelden, worden met consent genomen. Consent vraagt om open uitwisseling van argumenten, duidelijke spelregels, onderscheid tussen beeld- en meningsvorming en tussen beleid en uitvoering;
Kringen: De organisatie bestaat uit zelfstandige en zelfsturende kringen met een eigen doelstelling (mandaat) en taakverdeling;
Dubbele koppeling: Voor stimuleren van samenhang, afstemming en innovatie zijn de kringen dubbel met elkaar verbonden via een leidinggevende en een gekozen afgevaardigde;
Open verkiezing: Rollen en taken worden na open verkiezing en uitwisseling van argumenten verdeeld, in ieder geval de rollen van gespreksleider, afgevaardigde en notulist;
Zelfsturing: Kringen zijn zelf verantwoordelijk voor de individuele en gezamenlijke ontwikkeling en bewaking van de kwaliteit en van de samenwerking.
Sociocratische statuten voor een coöperatie
De coöperatie expert verankert des gevraagd consentbesluitvorming en sociocratie in jullie coöperatiestatuten. Er zijn grote raakvlakken tussen sociocratie, agile, scrum, holocracy, verbindende communicatie, deep democracy en de werkwijze van Semco.
In de statuten van je coöperatie leg je vast op welke manier je besluiten neemt met elkaar. Regelmatig zijn initiatiefnemers blij verast als we ze vertellen over consent als alternatief voor meerderheidsbesluitvorming. Zeker als de groep bestaat uit mensen met heel verschillende belangen en kwaliteiten. Dan leggen we in de statuten vast dat besluiten in de ledenvergadering en in het bestuur met consent worden genomen.
Onze adviseur Karin Vosters: “Iedere keer als ik een groep met deze methode begeleid om iemand voor een rol of taak te kiezen wordt het een feestje, omdat de groep echt invloed heeft op wie de taak of rol krijgt en omdat degenen die is gekozen zich gesteund, gewaardeerd en gezien voelt.”
Meer weten?
Onze adviseur Karin Vosters levert expertise en begeleiding aan groepen die op basis van consent willen samenwerken of vergaderen en die hun organisatie- en besluitvorming sociocratisch willen vormgeven.