Participatie coöperatie als alternatief voor een uitkering

Een groeiend aantal mensen heeft een afstand tot de arbeidsmarkt en is daardoor voor een regulier bedrijf vaak niet interessant om in dienst te nemen. Als ondernemer kunnen ze, met aanvulling van bijvoorbeeld hun bijstandsuitkering, weer langzaam productiever worden. De gemeentes die hier ruimte voor gaven hebben goede ervaringen. In Breda zijn de eerste ondernemingen opgezet met een sociale doelstelling, o.a. een restaurant gerund door allochtone vrouwen en een bedrijf in de stadslandbouw. Daar is gekozen voor het coöperatie concept, dat we in de praktijk hebben uitgewerkt. Onze coöperatie experts hebben nu ruim 25 trajecten begeleid, in de meeste gevallen op basis van financiering vanuit Cordaid.

Inhoudsopgave

Verkleinen van de afstand tot het arbeidsproces


Veel mensen die in de bijstand zitten willen vaak wel werken, maar zijn nog niet zo productief dat ze het minimumloon plus de bijbehorende werkgeverslasten kunnen verdienen. Het gevolg is dat ze niet worden aangenomen en dus ook geen kans krijgen om hun vaardigheden te ontwikkelen en werkervaring op te doen. De huidige wet- en regelgeving maakt de combinatie van ondernemen en een bijstandsuitkering ontvangen ook lastig omdat deze slechts een korte ‘probeertijd’ kent.

Toch is het voor gemeenten interessant bijstandsgerechtigden te stimuleren om geld te gaan verdienen. Hierdoor kan de uitkering omlaag en er is een grotere kans dat de bijstandsgerechtigde weer volledig aan het werk gaat. Alleen hoe regel je de overgang van bijstand naar werk op een succesvolle begeleide wijze en hoe verreken je de verdiensten met de uitkering? Participatiecoöperaties bieden daarvoor een uitkomst.

RTL nieuws heeft op 19 november 2017 hier een interessant item over uitgezonden:

Participatiewet geeft de ruimte

In een zogenaamde participatiecoöperatie kunnen bijstandsgerechtigden en eventueel anderen zelf ondernemen of meewerken in een onderneming. Dit kan worden aangemerkt als een reïntegratietraject. De geldstromen komen binnen bij de coöperatie, die dit naar rato van inbreng toewijst aan de leden. Een deel van de inkomsten kan voor opleiding of faciliteiten gebruikt worden. Zodoende kunnen de leden zelf investeren in hun eigen ontwikkeling.

In de meeste gevallen blijven de deelnemers in de bijstand, maar krijgen wel te horen hoeveel zij ‘verdienen’. De inkomsten worden gebruikt voor de kosten van de coöperatie, de begeleiding, en een fonds voor de verdere opleiding van de deelnemers. Bij voldoende inkomsten kan ook de gemeente een deel van de opbrengsten terug ontvangen.

Deelnemers die geen bijstandsuitkering hebben, bijvoorbeeld omdat hun partner werkt, kunnen de inkomsten wel uitgekeerd krijgen. Op het moment dat een deelnemer structureel ruim meer verdient dan zijn of haar bijstandsuitkering, kan hij of zij de overstap maken naar een loondienstverband of zelfstandig ondernemerschap.

Reïntegratieplicht, arbeidsplicht en vrijstellingsregeling

De opzet van een coöperatie is een aanvulling op ander beleid van de gemeente, zoals de BBZ (Besluit bijstandverlening zelfstandigen). Werken in een coöperatie is juist geschikt voor mensen die wel een duidelijke en waardevolle vaardigheid hebben, maar voor wie het runnen van een complete onderneming mogelijk te complex is.

De praktijk in nu circa de helft van de G40 gemeenten heeft geleerd dat de opzet van een coöperatie niet conflicteert met ander beleid:

  • Omdat het vaak om slechts een tiental mensen gaat per coöperatie, kunnen deelnemers worden vrijgesteld van de arbeidsplicht op basis van individueel maatwerk.
  • Het lidmaatschap van de coöperatie, met alle begeleiding en activering die daarom heen zit, kan worden gezien als invulling van de reintegratieplicht.
  • Er ontstaan geen eigen verdiensten, omdat alle opbrengsten binnen de coöperatie blijven. De deelnemers kunnen eventueel op basis van de vrijstellingsregeling wel beloond worden voor hun inspanning.

Opzet van de participatiecoöperatie

De deelnemende uitkeringsgerechtigden en eventuele andere deelnemers richten samen een coöperatie. De deelnemers zijn dan lid, ze benoemen samen een bestuur en geven het beleid met elkaar vorm.

Afhankelijk van de activiteiten en de faciliteiten die ter beschikking worden gesteld kunnen extra besturingsmogelijkheden worden ingesteld zoals het benoemen van een penningmeester van buiten of een raad van commissarissen met bepaalde bevoegdheden. Een woningbouwcorporatie of gemeente die onder gunstige condities ruimte ter beschikking stelt kan bijvoorbeeld ook in een overeenkomst afspraken maken over het gebruik daarvan. De gezamenlijke besturing door de deelnemers vergroot de betrokkenheid en en het leereffect. Iedereen beslist gezamenlijk mee over de begroting en ziet wat er overblijft.

Onderzoek bevestigt het succes van de aanpak

De Coöperatie expert heeft in de afgelopen jaren ruim 25 van dit soort coöperaties geholpen bij de opzet en heeft nu onderzoek gedaan naar de resultaten. Vrijwel alle coöperaties bestaan nog en zijn actief. Afhankelijk van een aantal omgevingsfactoren worden de leden ofwel geactiveerd, beginnen ze een redelijk deel van hun uitkering zelf te verdienen, of stromen ze zelfs uit naar een reguliere baan of zelfstandig ondernemerschap.

Een compleet traject met alles wat nodig is

De Coöperatie expert biedt een compleet traject met alles wat nodig is. Zie ook onze adviesaanpak. Overleg met initiatiefnemers, zoals gemeenten of woningcorporaties, over hun rol en wensen; begeleiden van groepen potentiële leden; vormgeven van de coöperatie en het uitleggen van de taken en verantwoordelijkheden aan nieuwe bestuurders.

Guus Koster heeft met name de ervaring bij het opzetten van de coöperaties, Karin Vosters kent de gemeentelijke situatie van binnen uit en Alice Hendriksen Oostereng brengt de kennis en kunde in rond de reintegratiebegeleiding. Wij werken meestal ofwel direct voor gemeenten, ofwel met partijen die arbeidsparticipatie als doelstelling hebben.

Heb je vragen of wil je een afspraak maken?

Algemene vraag?

Je kunt via het formulier op onze contactpagina je vragen stellen.