De woningmarkt zit op slot en het is voor veel mensen bijna onmogelijk zelf een (koop)woning te bemachtigen. Althans, zonder teveel concessies te moeten doen wat betreft woonwensen. Daarom nemen mensen steeds vaker het heft in handen en gaan zelf met bouwplannen aan de slag. Als je samenwerkt in een wooncoöperatie is het kopen of huren van een woning die aan jouw wensen voldoet eerder bereikbaar.
Dit is een wooncoöperatie
De eerste woningcorporaties ontstonden al rond 1850 vanuit initiatieven van rijke burgers, directeuren van fabrieken en georganiseerde arbeiders. Vaak, zoals ook tegenwoordig weer, vanuit een tekort aan (betaalbare) woningen. De termen ‘corporatie’ en ‘coöperatie’ worden echter vaak verwisseld. De term ‘corporatie’ wordt het meest gebruikt in de woningbouw; de woning(bouw)corporaties kennen we allemaal. Vroeger waren dit vaak ook verenigingen of coöperaties, maar toen de coöperaties steeds groter en professioneler werden veranderde de rechtsvorm vaak naar een stichting.
Een ‘coöperatie’ daarentegen is een rechtsvorm die een speciale vorm van een vereniging is: er zijn leden met een gemeenschappelijk belang, en door samen te werken bereiken ze dit. Er is geen direct winstoogmerk maar kan zeker wel een doel zijn. Het bestuur wordt gekozen door de leden.
Een wooncoöperatie kun je zien als een samenwerkingsverband tussen particulieren. Een vorm van collectief wonen waarbij de bewoners samen bepalen hoe zij willen wonen. Door bijvoorbeeld samen te investeren in de aankoop van een perceel, zelf de ontwikkeling van de woningen te regelen en zelf het beheer over de woningen en het erf te voeren. Een woningcoöperatie ontstaat meestal vanuit twee gedachtegangen: betaalbaarheid en/of specifieke woonwensen waarvoor geen aanbod op de markt is.
Welke vormen zijn er?
In de basis zijn er twee vormen van wooncoöperaties; de leden huren een woning van de coöperatie of de leden zijn eigenaar van de eigen woning die zij samen in coöperatie hebben gerealiseerd.
Globaal gezien zijn er de volgende mogelijkheden:
Samen ontwikkelen en huren
In een dergelijke coöperatie kunnen de leden samen bijvoorbeeld grond aankopen en woningen ontwikkelen, die aan de leden van de coöperatie worden verhuurd. De coöperatie heeft geen winstoogmerk, dus de huurprijzen zijn meer betaalbaar dan op de reguliere huurmarkt. In dit geval is de coöperatie eigenaar van het vastgoed en de leden zijn de huurders. Het beheer wordt binnen de coöperatie door de leden samen opgepakt.
Samen huren en beheren
In dit geval wordt er geen vastgoed gekocht en ontwikkeld. De coöperatie huurt vastgoed van een externe partij, zoals een woningcorporatie. Hierbij zijn er twee mogelijkheden: 1. De coöperatie huurt een compleet complex van de eigenaar (externe partij) en verhuurt deze woningen aan de leden. 2. De leden huren zelf een woning van een externe partij en de coöperatie draagt (samen met de eigenaar) zorg voor het beheer van de woningen.
Samen kopen en ontwikkelen
De kop zegt het al, het gaat hier om aankoop van vastgoed en geen (ver)huur. Ook hierbij zijn er twee mogelijkheden: 1. De coöperatie koopt (en ontwikkelt) het vastgoed waarbij de leden mede-eigenaren worden. Vaak wordt hiervoor gekozen als men de woningen niet wil of kan opdelen in zelfstandige adressen. 2. De leden kopen en financieren het vastgoed individueel, maar brengen de bouw of verbouwing en/of het beheer van het vastgoed onder in een coöperatie. Vaak hebben de leden dan hun eigen adres, maar delen bijvoorbeeld een tuin of gemeenschappelijke ruimte.
Oprichting van een wooncoöperatie
Er komt erg veel kijken bij het oprichten van een wooncoöperatie. Maar alles begint bij het maken van een uitgebreid plan. Door hier serieus werk van te maken, weet je zeker dat de leden hetzelfde beeld hebben van gezamenlijke doelen. Een goed plan helpt je in het gesprek met de gemeente of een externe partij voor de financiering.
Denk bij het schrijven van dit plan onder andere aan de volgende onderdelen:
Wat is het hoofddoel van de wooncoöperatie?
Je richt een wooncoöperatie op omdat je met een groep mensen samen wilt wonen. Maar met welk doel? Is dat om verzekerd te zijn, nu en in de toekomst, van een betaalbare huur? Is het omdat de huidige huizenprijzen een belemmering zijn om zelfstandig vastgoed te kopen? Of willen jullie in een soort van community leven, waar je elkaar kunt helpen en ondersteunen als je bijvoorbeeld wat ouder wordt of juist een jong gezin hebt? Maar het kan ook zomaar zijn dat je met een specifieke groep ‘buren’ wilt wonen en met die reden samen een oplossing zoekt.
Naar wat voor een soort woningen of woonvorm ben je op zoek?
Het is belangrijk dat je op zoek gaat naar iets waar alle leden het mee eens zijn. Dus dienen er veel vragen goed doordacht en besproken te worden. Willen jullie graag een wooncomplex, zoals een appartementengebouw, kopen of ontwikkelen? Of hebben jullie liever op zichzelf staande huizen, maar dan wel samen gegroepeerd? Waar willen jullie dit gaan realiseren, in welke regio? Welke eisen worden er aan de omgeving gesteld? Maar ook is het belangrijk om te bepalen hoe de directe omgeving van de woningen eruit ziet of ontworpen gaat worden. Denk daarbij aan een eventuele gemeenschapsruimte en/of de omliggende tuin of een binnenhof. Maak het concreet door details uit te werken!
Wat heb je nodig om je plannen te realiseren?
Er is bepaald hoe en waar (in welke regio) jullie willen gaan wonen. Dan is het zaak om de details te bespreken. Zijn er mogelijkheden binnen de gekozen regio, zoals beschikbare percelen om de ontwikkeling te realiseren? Breng die plekken goed in kaart en zoek uit wie de eigenaar is van de locaties die je op het oog hebt. Bekijk bestemmingsplannen en verdiep je in mogelijke belemmeringen.
Hoe gaan jullie de ontwikkeling vervolgens aanpakken en hoeveel gaat dat alles kosten? Welke financiering is er nodig en wie is de aanvrager (de coöperatie of de leden zelf, of misschien wel beide samen)? Breng alvast architecten en aannemers in kaart. Het is fijn als een aannemer een goed netwerk in de regio heeft, zodat er op een goede manier samengewerkt kan worden met andere disciplines. De aannemer bouwt de gebouwen, maar voor de infrastructuur en inrichting van de omgeving (het “groen” of de straatverlichting) zijn vaak andere partijen nodig.
Zoals je leest, er komt erg veel bij kijken! En dan ben je nog niet eens begonnen met de oprichting van de wooncoöperatie zelf of de ontwikkeling. Schakel daarom altijd een adviseur in die ervaring heeft met het opzetten en oprichten van een wooncoöperatie. Zo voorkom je dat je zaken over het hoofd ziet of misschien verkeerd aanpakt. Neem daarom gerust contact op met de Coöperatie Expert. Wij hebben adviseurs in huis die samen met jullie de oprichting van de wooncoöperatie tot een succes kunnen maken.
